کتاب دو قرن سکوت اثر عبدالحسین زرین کوب انتشارات سخن

توضیحات

معرفی

کتاب «دو قرن سکوت» نوشته‌ی عبدالحسین زرین‌کوب درباره سرگذشت ایران در دو سده‌ی نخست پس از سلطه‌ی اعراب است. دکتر زرین کوب از سال 1341 به بعد در فواصل تدریس در دانشگاه تهران در دانشگاه‌های هند، پاکستان، آکسفورد، سوربن، پرینستون و… به تدریس پرداخت. در ضمن این فعالیت‌ها، به علم ملل و نحل و مباحث مربوط به کلام، نقد ادبی و تاریخ علاقه یافت و آثار ارزشمندی در این زمینه تألیف کرد. دکتر زرین کوب در اواخر عمر به مطالعه و تحقیق و تدریس مباحثی در عرفان، ادیان و تاریخ پرداخت. دهها کتاب و صدها مقاله حاصل تحقیقات ارزشمند او درپنجاه سال گذشته بوده است. با کاروان حله؛ شعر بی دروغ، شعر بی نقاب؛ از کوچه رندان؛ سیری در شعر فارسی؛ سر نی؛ بحر در کوزه؛ پله پله تا ملاقات خدا؛ پیر گنجه در جست‌وجوی ناکجاآباد؛ از نی‌نامه (برگزیده مثنوی معنوی) و دو قرن سکوت؛ در مصاحبه‌ای که عطا آیتی دو سال قبل از مرگ زرین‌کوب با او داشت. زرین‌کوب در پاسخ به سوال"کدام یک از آثار خودتان را بیشتر دوست دارید؟"در جواب کتاب دو قرن سکوت را نام برد.
این کتاب توسط "انتشارات سخن" به چاپ رسیده است.

در مورد ایران بعد از اسلام

چاپ اول این کتاب در سال 1330 منتشر شد و در بین کتاب های آن دوره به اثری قابل بحث تبدیل شد. از نظر تاریخی ایراداتی به این کتاب وارد آمد که نویسنده در چاپ های بعدی این کتاب نیز به آن آن ها اذعان کرده است و تصحیحاتی در مورد بهتر شدن متن انجام داده است.

فضای فرهنگی ایران در زمان انتشار

در مورد فضای فرهنگی ایران در زمان نگارش کتاب، کامران آقایی چنین می نویسد: «رضا شاه گفتمان ملی گرائی سکولار را -که گاهی نشات گرفته از خود حکومت و گاهی ایجاد شده توسط نخبگان تجدد طلب بود- ترویج می‌کرد. این گفتمان در نشریات عمومی قابل چاپ بود. در نتیجه این کار، از اسلام کمتر در نشریات یاد می‌شد و در نشان‌های ملی و جشن‌ها کمتر اثری از آن به چشم می‌خورد. بسیاری از ایرانیان ملی‌گرا در این زمان، اسلام را از هویت ایرانی تفکیک می‌کردند و تاریخ ایران را از نو می‌نگاشتند تا میراث پیش از اسلام را به جای میراث اسلامی پر رنگ کنند. کتاب دو قرن سکوت زرین کوب، نماینده این تصویر ملی‌گرای سکولار از تاریخ ایران است.»

نقد کتاب

ادوراد براون درباره‌ی وضعیت ایران در دو یا سه قرن اول پس از حمله اعراب اینگونه می نویسد: «به‌هیچ‌وجه صحیح نیست که گفته شود دو یا سه قرن پس از فتح ایران توسط مسلمانان، صفحه‌ی خالی در فعالیت علمی مردم آن بوده‌است. برعکس، این دوره زمان به‌هم‌آمیختن کهنه و نو، دگردیسی قالب‌ها و فراکوچ نظرگاه‌ها بود؛ ولی مطلقاً دوره‌ی رکود و مرگ نبود. ازنظر سیاسی، درست است که ایران استقلال ملی خود را برای مدتی از دست داد و به امپراتوری بزرگ مسلمانان پیوست، ولی در میدان علم به‌زودی به برتری‌ای رسید که شایسته‌ی زیرکی و قابلیت مردم آن بود. اگر نقش ایرانیان را از آنچه که به نام علوم عربی نامیده می‌شود تفریق کنیم، بهترین قسمت آن رفته‌است.»

در مورد عبدالحسین زرین‌کوب

زرین کوب را باید یک مورخ، پژوهشگر و ادیب، مترجم و نویسنده ایرانی دانست که بیشتر عمر خود را در این حوزه‌ها صرف کرده است. او بیشتر از چهل سال را در دانشگاه تهران به تدریس ادبیات و تاریخ پرداخت. «عبدالحسین زرین‌کوب در چهار کتاب به بررسی تاریخ اسلام پرداخته که عبارتند از: بامداد اسلام، کارنامه‌ی اسلام، دو قرن سکوت، و تاریخ ایران بعد از اسلام.» مرتضی مطهری در کتاب «خدمات متاقبل اسلام و ایران» به نقد کتاب «دو قرن سکوت» پرداخته است.